Πριν από περίπου 100 χρόνια, η φωτογράφος Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη, γνωστή ως 'Nelly’s', επισκέφτηκε τη Σαντορίνη και κατέγραψε με τον φακό της την καθημερινή ζωή και τα τοπία του νησιού. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες της αναδεικνύουν τη μοναδικότητα του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου, παίζοντας με τα χρώματα, το φως και τη γεωμετρία των όγκων.

Η Nelly’s θεωρείται μία από τις πρώτες Ελληνίδες φωτογράφους που ασχολήθηκε διεξοδικά με το τοπίο και αποτελεί σημείο εκκίνησης της σύγχρονης ελληνικής φωτογραφικής τοπιογραφίας. Η ενότητα για τη Σαντορίνη προεικονίζει τα γραφικά τοπιόσημα των νησιών, με τα λευκά ξωκλήσια και τους ανεμόμυλους που αργότερα θα γίνονταν παγκοσμίως αναγνωρίσιμα σύμβολα του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου.

Το παιχνίδι των όγκων, η ανάδειξη των μορφών κάτω από το έντονο φως του Αιγαίου, ο συνδυασμός πλαστικής μορφής και απλής γεωμετρίας, η κίνηση και το παιχνίδισμα του φωτός πάνω στις λευκές επιφάνειες και τις τραχιές πέτρες και την άσπα, καθώς και η ανθρώπινη κλίμακα, αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά του έργου της.

Η επίσκεψη της Nelly’s στη Σαντορίνη συμπίπτει χρονικά με την ανακάλυψη της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής από τους πρωτεργάτες του μοντερνισμού. Η γοητεία του νησιωτικού τοπίου που επηρέασε τον Le Corbusier και άλλους σημαντικούς αρχιτέκτονες της εποχής, αποτυπώθηκε με μοναδικό τρόπο από τον φακό της Nelly’s, δημιουργώντας μια πολύτιμη μαρτυρία για την εξέλιξη της αισθητικής αντίληψης στον 20ό αιώνα. Σε αντίθεση με σύγχρονούς της Eυρωπαίους φωτογράφους όπως ο Herbert List ή ο Henri Cartier-Bresson, που αναζητούσαν το "εξωτικό" στοιχείο στα ελληνικά τοπία, η Nelly’s προσέγγιζε τον τόπο με βαθιά κατανόηση της πολιτιστικής του ταυτότητας.

Από τις φωτογραφικές περιηγήσεις της στη Σαντορίνη, όπου πέρασε κάποια καλοκαίρια οικογενειακών διακοπών (1928-1932), η Nelly’s συγκέντρωσε ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό βασισμένο σε βιωματικές αναφορές και την αναγνώριση του τοπίου. Βάδισε κατά μήκος της καλντέρας αναδεικνύοντας το δέος του ηφαιστειακού τοπίου. Στάθηκε μπροστά στο Σκάρο αποτυπώνοντας τα κάθετα ρήγματα των βράχων με την υφή και τα χρώματα των γεωλογικών στρωμάτων. Περπάτησε στη μαύρη άμμο του Καμαριού και διαπίστωσε τη ρευστή συνέχεια της στεριάς και της θάλασσας. Ακολούθησε το μονοπάτι προς τον Προφήτη Ηλία και αποτύπωσε την έκταση και την απεραντοσύνη του τοπίου, ενώ περιπλανήθηκε στα καλντερίμια του Πύργου και των Φηρών, όπου κατέγραψε τη ζωή της ανθρώπινης παρουσίας και απουσίας.

Ενώ το έργο της Nelly’s απέκτησε δημοσιότητα μέσω άλλων θεματικών ενοτήτων, οι φωτογραφίες της Σαντορίνης έγιναν ευρύτερα γνωστές για πρώτη φορά το 1987, όταν ο Δημήτρης Τσίτουρας επιμελήθηκε το λεύκωμα "Nelly’s, Σαντορίνη 1925-1930" το οποίο επανεκδόθηκε εμπλουτισμένο το 2015.

Το 1984, η φωτογράφος δώρισε το σύνολο του έργου της, που περιλαμβάνει πάνω από 50.000 αρνητικά και 20.000 πρωτότυπες εκτυπώσεις, στα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, συμβάλλοντας σημαντικά στη διάσωση και διάδοση της ελληνικής φωτογραφικής κληρονομιάς.

Το καλοκαίρι του 2025, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Σαντορίνης θα έχουν την ευκαιρία να δουν τις εικόνες αυτές σε μια έκθεση που συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Φωτογραφίας ΚΑΣΤΕΛΑΝΑ στον Πύργο Καλλίστης. Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά από 10:00 έως 21:00 από τις 10 Αυγούστου έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη για τους επισκέπτες.

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις και συζητήσεις για το έργο της Nelly’s και τον ρόλο της φωτογραφίας στη μελέτη της πολιτισμικής κληρονομιάς, καθώς και εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες.

Η έκθεση αυτή αποτελεί φόρο τιμής για τα 100 χρόνια από την πρώτη επίσκεψη της Nelly’s στη Σαντορίνη, αναδεικνύοντας την αυθεντικότητα του Σαντορινιού τοπίου και συλλαμβάνοντας τη διαχρονικότητα της αρχιτεκτονικής.

Επιμέλεια Έκθεσης: Αλίκη Τσίργιαλου, Υπεύθυνη Φωτογραφικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη και Τόνια Νούσια, Αρχιτέκτων – Μουσειολόγος, Ιδρύτρια του Κέντρου Φωτογραφίας ΚΑΣΤΕΛΑΝΑ

Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Θήρας και έχει ενταχθεί στην πρωτοβουλία του Δήμου Θήρας "Σαντορίνη 2025: Έτος Ανάδειξης και Υποστήριξης της Αυθεντικότητας"

Εγκαίνια: 10 Αυγούστου 2025, 19:30

Χώρος:
Κέντρο Φωτογραφίας Καστελάνα
Πύργος, Σαντορίνη